Kemankeşin (Okçu)ü Eğitimi ve Atış Yapabilme Şartları

Darb atıcıları geçir töreninde. (Hünername, 16. yy)

Okmeydanında atış yapabilmek resmi izinlere bağlı idi. Bunun için ya lisanslı atıcı olmak ya da bir ustadan ders alıyor olmak olmak gerekirdi. Gerekli ön koşulları sağlayan atıcı talibine bir üstad belirlenir ve küçük bir törenle bu üstattan eğitim alma hakkını elde ederdi. Öğrenci, aldığı yazılı izinle okmeydanında sadece ok atabilme ve eğitim alabilme hakkına sahip olurdu. Herhangi bir müsabakaya katılamaz ya da menzil atışı yapamazdı. Uyması gereken kurallar, sakınması gerekenler ve yükümlülükleri öğrenciye eğitimin başında bildirilirdi. Ok eğitimi alamayacak ve ok atma bilgisi kendisinden saklanacak olanlar ise geçmişi belirsiz olanlar, ölçüsüz ve dengesiz davranışlarda bulunanlar, aptallar ve ruh sağlığı yerinde olmayanlar şeklinde, açıkça belirtilmiştir.

Eğitime başlayan kimsenin tam bir atıcı olabilmesi için uzun süren eğitimini tamamlaması ve sonunda pişrev oku ile 900 gez mesafeye (yaklaşık 594 m. 1 gez = 66 cm) ve azmayiş oku ile de 800 gez mesafeye ok düşürebilmesi gerekiyordu. Bunu başarabilen adaylar, büyük bir toplu merasimle usta lisanslarını alırlar ve sicil defterine kaydedilirlerdi.

Lisans sahibi usta atıcılar “kemankeş” olarak adlandırılırdı ve aralarında uzun mesafeye veya hedefe atış yarışmaları yapabilirlerdi. Bunun yanında atıcılar kurumu başkanının izniyle meydanda yeni menzil açma ya da mevcut menzillerden birinin rekorunu kırma denemelerinde bulunabilirlerdi. Fakat bu iznin çıkması çok kolay olmazdı. Atıcının bu izni talep edebilmesi için kemik uçlu ve hafif “pişrev” oku ile 900 gez (594 m), ucuz kemik uçlu “yeksüvar” oku ile 850 gez (561 m), uzun yelekli “heki” oku ile de 800 gez (528 m) mesafeye atış yapabildiğini şahitler ve yetkililer nezaretinde onaylatmış olması gerekirdi.

Torba gezi antrenmanı. (“Okspor”, 1939)

Ardından kurum, önce yeni bir menzile gerek olup olmadığına bakardı. Karar verilirken açılacak menzilin gelişmesinin meydanın topoğrafyasına uygunluğu, başka menzillerle karışma ihtimali vb. parametreler göz önünde bulundurulurdu. Eğer tüm şartlar sağlanmışsa gerekli izin çıkardı.

Eğitim Metodu

Kemankeşlik eğitimi ve sonrasında yapılan antrenmanlara genel olarak “meşk” denir. Meşklerde asıl amaç vücudun sınırlarını zorlamak ve bu sınırların nerede bittiğini bilebilmektir. Menzil rekoru kırmak vb. maksatlı ciddi meşkler bir seneden üç seneye kadar sürebilmektedir. Bu süre sonunda atıcı (kemankeş, tirendaz, okçu), formunun zirvesinde olabilecektir.

Acemi okçular için özel ok (Askeri Müze, İstanbul)

Acemi okçular idmana kepaze ile başlar. “Kepaze” denilen yumuşak yay ile ok atmaksızın kiriş düzenli aralıklarda çekilip bırakılır. Bu esnada ayaklar yere sağlam basmalı ve baş sola çevrilmelidir (sağak yay çekenler için). Kepazede amaç çekiş alışkanlığı edinmek ve kasları kuvvetlendirmektir. Sağ elin parmaklarını nasır ve yaradan korumak için, kirişin tutulan yerine pamuk veya bez sarmak yerinde olacaktır.

Günde 50 çekişten başlayan kepaze, daha sonra 500 adede kadar çıkarılmalıdır. Burada asıl nokta aceleci davranmamak, kasları sakatlanmaya neden olacak şekilde zorlamamaktır. Aksi takdirde tüm okçuluk sporu hayatını etkileyen kalıcı bir sakatlık kaçınılmaz olacaktır.

İbriş okları. (Askeri Müze, İstanbul)

Kepaze bitiminde, ok gezlemeyi ve atış yapmayı öğreten torba ve hava gezi idmanları gelecektir. Kapalı alanlar için daha uygun olan torba gezi antrenmanında, içi talaş veya pamuk çekirdeği ile doldurulmuş torbalara, 45 derece eğik açı ile yakın mesafeden atışlar yapılır.

Hava gezi ise yeleksiz ve temrensiz/soyasız kalınca oklarla yapılan atışlardır. Daha çok açık alanlar için uygun bu atışlarda da amaç oku düzgün atmaktır. Hava gezi 30 gün süre ile sabah 150, akşam 150 olmak üzere günce 300 atış şekline yapılır. Bu antrenmanda menzil atışına ait uygulama ve incelikler öğrenilmiş olmalıdır.

Yeterli meşk süresi sonunda kemankeş adayları atışlara yumuşak yaylardan başlamalı, kademeli olarak yaylarının kuvvetini artırmalıdırlar. Bu esnada sıkı antrenman programı hiçbir zaman terk edilmemelidir. Yapılabilecek en basit antrenman, sabah uyanır uyanmaz çekilen 66 adet kepazedir. İdmanı bir gün bırakanı kemankeşlik on gün bırakır.

Tecrübeli kemankeşler için ise herhangi bir menzil atışı öncesinde meşkin ortalama 12000 kepaze, 6000 torba, 3000 hava gezi ile dolduğu kaydedilmiştir.

Meşkler esnasında sporcuların ellerini soğuktan koruma maksatlı eldiven giydikleri de kaydedilmektedir. Ayrıca meşklerde havacıların (hakemlerin) bulunması çok yardımcı olurdu. Çünkü bu hakemler tıpkı birer antrenör gibi sporcuyu yönlendirir, atışlarındaki hata ve sapmaları haber verirdi.